"Δεμένοι ως τον θάνατο" - η νοηματοδότηση του πένθους μιας οικολογικής καταστροφής

Στην σειρά ντοκιμαντέρ «Απίθανα ταξίδια με το τρένο», ο δημοσιογράφος Φιλίπ Γκουγκλέρ συνομιλεί με έναν ντόπιο ψαρά στην λίμνη της Βιρμανίας. Εκείνος, του λέει πως η λίμνη πλέον έχει 2 μέτρα βάθος-ενώ στο παρελθόν είχε τουλάχιστον 5.

« Για αυτό της μιλάω κάθε μέρα, της λέω σε παρακαλώ κρατήσου λίγο ακόμα. Αν εξαφανιστείς η οικογένεια μου θα πεθάνει ». Και στην συνέχεια συμπληρώνει «θα μείνω με την λίμνη μέχρι να πεθάνω», «δεμένοι ως τον θάνατο».

Σε προηγούμενο κείμενο, μιλήσαμε για το οικολογικό τραύμα ως το αποτύπωμα του να καταστρέφεται το φυσικό τοπίο, αλλά και για την ζωόχωση ως μια ψυχολογική συνθήκη που προκύπτει από την απομάκρυνση μας από την φύση. Τα πράγματα όμως είναι πιο απλά. Λάρισα 2023. Η σύνδεση του ανθρώπου με την φύση μπορεί να μοιάζει με μια λωρίδα εκσυγχρόνησης εν κινήσει, σε διάφορους χωροχρόνους. Έχουμε τα τελετουργικά όπου οι άνθρωποι έγραφαν τραγούδια για να φέρουν βροχή, αφιέρωναν στην φύση το χρόνο τους, την εξυμνούσαν, και πίστευαν πως εκείνη θα τους ανταμείψει. Ύστερα την μυθολογία, όπου τα φυσικά φαινόμενα μπορούσαν να εξηγηθούν μόνο με την μορφή μιας θεϊκής ύπαρξης και των ενεργειών της. Δώσαμε και παρατσούκλια σε φυσικά τοπία και σταυροδρόμια, σαν παλιοί φίλοι που διηγούνται μια προσωπική ιστορία. Το στενό Καφηρέα είναι το Κάβο Ντόρο- το λιμάνι του χρυσού, αφού τόσα πειρατικά πλοία βούλιαξαν εκεί.

Ο άνθρωπος είναι συνδεδεμένος με την φύση, με έναν ομφάλιο λώρο που χορηγεί τα απαραίτητα. Τροφή, νερό, αέρα, συγκέντρωση, επαφή, αυθεντικότητα. Οι πολιτικοί και οικονομικοί μεσάζοντες θα αποφασίσουν την ροή και το κόστος και εμείς θα αποπροσανατολιστούμε και θα νομίζουμε ότι προέρχονται από αυτούς- σαν μια νέα μορφή μυθολογικού δράματος. Τι γίνεται όταν ο κάτοχος του ομφάλιου λώρου πεθάνει; Το μωρό συνεχίζει και τρέφεται από το πτώμα, για πολύ λίγο μέχρι και εκείνο να έχει την ίδια κατάληξη.

Χάθηκαν χιλιάδες στρέμματα εδάφους. Συνηθίζουμε να τα μετράμε σε στρέμματα, η πραγματικότητα είναι όμως ότι μετριούνται κυρίως σε νοικοκυριά, οικογενειακά τραπέζια, παρέες που μαγείρεψαν μαζί, εξωσχολικές δραστηριότητες και υγειονομική περίθαλψη, εργασία, ίσκιος , διακοπές, ο ερχομός των εγγονιών τα καλοκαίρια, τσάι και συμπάθεια στις αυλές, ζωή. Χάθηκαν γειτονιές, δρόμοι φτιαγμένοι για ποδόσφαιρο και κυνηγητό-μικρόκοσμοι αρκετά μεγάλοι για να θρηνήσουμε. Αν μεταφράζουμε και νοηματοδοτούμε την απώλεια μόνο σε οικονομικούς όρους, κινδυνεύουμε να ξεχάσουμε τα παραπάνω υπαρξιακά βασικά σημεία της καθημερινότητας μας. Είναι ύψιστης σημασίας να βιώσουμε τις απώλειες του καλοκαιριού, ως κομμάτι μιας διαδικασίας επαναξιολόγησης της θέσης μας στον κόσμο.

Στον θάνατο δεν έχει σημασία μόνο το ότι κάτι χάθηκε, έχει σημασία ο τρόπος αλλά και το πόσο κοντά είμασταν με αυτό. Πως χάσαμε τεράστιες εκτάσεις αυτό το καλοκαίρι, τι σημαίνει για το καθένα μας προσωπικά αυτό και τι είμαστε έτοιμοι να διεκδικήσουμε. Καμιά φορά, χρειάζεται να ψάξουμε μέσα μας στο τι μπορεί να σημαίνει για μας ένα δέντρο, μια παραλία, μια πεδιάδα ή ακόμα και ένα πάρκο. Μπορεί να υπήρξε ένα καταφύγιο των παιδικών μας χρόνων, μια κυριακάτικη βόλτα, ένα καλοκαιρινό βράδυ από εκείνα που χρειαζόμασταν ζακέτα και το σημαντικότερο μια βαθιά ανεμπόδιστη ανάσα- από εκείνες που χωρίς δέντρα δεν υπάρχουν. Όλα αυτά βρίσκονται στην ατομική και συλλογική μας μνήμη και η απώλεια τους αφήνει ένα κενό-μια εσωτερική ασυνέχεια την οποία δυσκολευόμαστε να αντιληφθούμε, όταν δεν έχουμε νοηματοδοτήσει το φυσικό περιβάλλον γύρω μας και ως κάτι ξέχωρο του οικονομικού του ρόλου.

Αν θέλετε να μάθετε περισσότερα για τον τομέα της Οικοψυχολογίας, ρίξτε μια ματιά στα μαθήματα μας!